Czym jest nadciśnienie tętnicze?
Chwilowe zmiany ciśnienia tętniczego są normalne np. wzrost ciśnienia w sytuacji stresu, w trakcie wysiłku fizycznego i obniżenie ciśnienia w trakcie snu i odpoczynku.
Z kolei nadciśnienie tętnicze to choroba, która charakteryzuje się trwałym, podwyższonym ciśnieniem tętniczym krwi, którego wartość wynosi 140/90 mm Hg lub więcej. Lekarz rozpoznaje nadciśnienie tętnicze na podstawie pomiarów ciśnienia krwi, wykonywanych najczęściej w kilkudniowych lub kilkutygodniowych odstępach.
Jak odczytuje się wartości ciśnienia tętniczego krwi
Ciśnienie tętnicze mierzy się w milimetrach słupa rtęci, w skrócie mm Hg. W czasie pomiaru uzyskuje się dwie wartości, które oznaczają odpowiednio ciśnienie skurczowe i rozkurczowe. Pomiary interpretuje lekarz w zależności m.in. od wieku pacjenta.
Jakie objawy mogą świadczyć o nadciśnieniu tętniczym?
Nadciśnienie tętnicze często nie daje objawów przez wiele lat. Dlatego ważne jest regularne mierzenie ciśnienia tętniczego krwi, nawet jeśli Twoje wyniki pomiarów są prawidłowe. Objawy nadciśnienia nie są charakterystyczne, mogą to być np.:
- ból głowy
- problemy ze snem
- łatwe męczenie.
W miarę trwania choroby mogą pojawić się:
- bóle i zawroty głowy
- bóle w klatce piersiowej
- duszność w czasie i po wysiłku
- uczucie ciągłego zmęczenia
- kołatanie serca
- szumy w uszach.
Przyczyny nadciśnienia tętniczego
Z reguły nie stwierdza się konkretnej przyczyny nadciśnienia. Jednak są czynniki, które mogą wpływać na podwyższone wartości ciśnienia tętniczego, np.:
- otyłość
- starszy wiek
- stres
- mała aktywność fizyczna
- skłonności dziedziczone
- nadmiar soli w diecie.
Skutki nieleczonego nadciśnienia tętniczego
U osób z nieleczonym nadciśnieniem tętniczym układ krążenia jest stale narażony na wysokie ciśnienie płynącej krwi. Może to prowadzić do negatywnych zmian w organizmie. Dotyczy to szczególnie serca, mózgu i nerek. To z kolei może powodować m.in. chorobę wieńcową, przerost lewej komory serca, udary.
Profilaktyka i leczenie
Podstawą zapobiegania nadciśnieniu tętniczemu i jego rozwojowi jest przestrzeganie zasad zdrowego trybu życia, czyli:
- codzienny ruch
- zbilansowana dieta
- utrzymanie prawidłowej masy ciała
- niepalenie papierosów
- unikanie alkoholu.
W leczeniu nadciśnienia tętniczego ważne jest stałe przyjmowanie leków przepisanych przez lekarza. Pamiętaj, że nie możesz przerywać leczenia, nawet jeśli wartości Twoich pomiarów ciśnienia tętniczego będą prawidłowe.
Swoje pomiary m.in. wartości ciśnienia tętniczego możesz wpisywać po zalogowaniu na portalu Diety NFZ, dzięki specjalnemu narzędziu - Pomiary postępów. Więcej informacji o tej funkcjonalności znajdziesz w artykule Wyznacz swoje cele i zmień nawyki na lepsze.
Zalecana dieta DASH
Jednym z najbardziej zalecanych modeli żywienia jest dieta DASH (ang. Dietary Approaches to Stop Hypertension), czyli dieta w leczeniu i zapobieganiu nadciśnieniu. Jej stosowanie obniża ciśnienie tętnicze krwi i zmniejsza ryzyko rozwoju chorób sercowo-naczyniowych. Jest to dieta bogata w produkty o znacznej zawartości witamin, składników mineralnych i błonnika. Dieta ta ogranicza produkty, zawierające nasycone kwasy tłuszczowe, izomery trans i sól. Zakłada też ograniczenie soli, słodyczy, cukru i czerwonego mięsa. Podstawą tej diety są:
- warzywa i owoce – w szczególności sezonowe, surowe i gotowane
- niskotłuszczowe produkty mleczne – tj. jogurty, kefiry i maślanki naturalne
- pełnoziarniste produkty zbożowe – grube kasze, razowe makarony, razowe pieczywo
- nasiona roślin strączkowych – m.in. fasola, soczewica, ciecierzyca
- ryby i owoce morza
- chudy drób – kurczak, indyk bez skóry
- orzechy, nasiona i pestki
- oleje roślinne – tj. oliwa z oliwek, olej rzepakowy, olej lniany.
Wszystkie plany żywieniowe (diety), które znajdziesz na stronie, powstały w oparciu o zasady diety DASH. Jeśli jeszcze nie masz konta, zarejestruj się w Rejestracja i skorzystaj z darmowych planów żywieniowych, nawet na 28 dni.
Wybrane składniki w profilaktyce i leczeniu nadciśnienia tętniczego
Potas reguluje i obniża ciśnienie tętnicze krwi. Wapń i magnez również korzystnie działają na ciśnienie tętnicze.
Potas znajduje się w wielu produktach – owocach, warzywach, nasionach roślin strączkowych, produktach zbożowych czy chudych produktach mlecznych. Bogate źródła wapnia to produkty mleczne. Magnez znajduje się w pełnoziarnistych produktach zbożowych, nasionach roślin strączkowych, orzechach i kakao.
Rekomendacje dotyczące soli
Zmniejszenie ilości soli w diecie obniża ciśnienie u osób zdrowych oraz u osób z nadciśnieniem tętniczym. Nadmierne dodawanie soli do posiłków może utrudniać leczenie nadciśnienia tętniczego. Maksymalne dzienne spożycie soli zalecane przez Światową Organizację Zdrowia (ang. WHO – World Health Organization) wynosi 5 g. Jest to jedna płaska łyżeczka do herbaty.
Co robić, żeby mniej solić?
Spróbuj stosować te zasady:
- Nie dosalaj posiłków na talerzu, nie trzymaj solniczki na stole.
- Zamiast soli doprawiaj potrawy świeżymi i suszonymi ziołami oraz przyprawami bez dodatku soli, sodu i glutaminianu sodu. Mogą to być np. majeranek, bazylia, oregano, kurkuma, natka pietruszki oraz mieszanki przypraw, np. zioła prowansalskie.
- Unikaj jedzenia o dużej zawartości soli np. słonych paluszków, krakersów, chipsów, żywności typu fast food, produktów konserwowych i wędlin.
- Uważaj na produkty jedzone poza domem, np. w restauracji. Mogą one zawierać znaczną ilość soli.
- Staraj się czytać etykiety produktów spożywczych. Wybieraj produkty o mniejszej zawartości soli. Sprawdzaj, ile soli lub sodu jest w porcji lub w 100 g produktu.
Jeśli chcesz wiedzieć więcej m.in. o sposobach na ograniczenie soli w diecie, przeczytaj Sól – gdzie występuje i czym ją zastąpić?. A może chcesz sprawdzić swoją wiedzę w quizie Słona przyjemność – co wiesz o soli w swojej diecie?
Niezbędny ruch
W leczeniu i profilaktyce nadciśnienia tętniczego koniecznie zadbaj o regularną aktywność fizyczną. W wolnych chwilach spędzaj mniej czasu w pozycji siedzącej. Wybierz formę ruchu, która będzie dostosowana do Twoich możliwości, stanu zdrowia i preferencji. Dla zdrowych osób dorosłych powinno to być:
- co najmniej 150-300 minut tygodniowo umiarkowanego wysiłku tj. sprzątnie, prace w ogrodzie, pływanie, szybki spacer, jazda na rowerze
lub
- 75-150 minut tygodniowo wysiłku o dużej intensywności np. bieganie, tenis, jazda na nartach, intensywne prace w ogrodzie.
Osobom z nadciśnieniem tętniczym zazwyczaj zaleca się minimum 30 minut umiarkowanego wysiłku przez 5-7 dni tygodniowo. W miarę możliwości warto dążyć do wydłużenia czasu aktywności do 300 minut w tygodniu. Podjęcie wysiłku o dużej intensywności skonsultuj z lekarzem.
