Jeśli zależy Ci na właściwym jedzeniu w ciąży, dbaj o odpowiednie ilości składników odżywczych oraz wyeliminuj z diety niektóre produkty i używki. Twój jadłospis powinien być nie tylko odżywczy, ale także bezpieczny. Niekiedy to, co masz na talerzu, zagraża rozwojowi płodu, nawet jeśli dla Ciebie byłoby nieszkodliwe.
Produkty niosące ryzyko zakażeń
Organizm, który dopiero się rozwija, jest mniej odporny na zakażenia niż organizm dorosłego człowieka. Dlatego w trosce o dziecko w czasie ciąży unikaj produktów, które mogą być źródłem zakażenia, m.in.:
- Listerią mooncytogenes – bakterią, która przenika przez łożysko i może powodować groźną dla płodu listeriozę. Zakażenie może skutkować przedwczesnym porodem i powikłaniami zdrowotnymi dziecka
- Toxoplasmą gondii – pasożytem, który wywołuje toksoplazmozę i może doprowadzić do wad rozwojowych płodu oraz poronień
- Salmonellą – bakterią, która powoduje silne zatrucia pokarmowe
- Campylobacter jejuni – bakterią, która prowadzi do kampylobakteriozy i zwiększa ryzyko powikłań ciąży.
Te drobnoustroje są szczególnie niebezpieczne dla dziecka. Twoja dieta powinna być przede wszystkim bezpieczna. Dlatego eliminuj ryzykowne produkty przez całą ciążę. Czego powinnaś się wystrzegać, aby zminimalizować ryzyko zakażenia?
Surowe mięso i ryby
Unikaj surowego i niedopieczonego mięsa, takiego jak:
- tatar
- krwiste steki
- salami
- szynka parmeńska
- mięso i ryby wędzone na zimno
- surowe ryby i owoce morza, które są m.in. składnikami tradycyjnego sushi.
Niektóre ryby mogą być także źródłem metali ciężkich i zanieczyszczeń, które również są niebezpieczne w ciąży. Dlatego w tym czasie nie jedz ryb drapieżnych (np. tuńczyka, gardłosza atlantyckiego, rekina, miecznika).
Surowe jaja
Surowe jaja mogą być źródłem Salmonelli. Bakteria może znajdować się też na skorupkach jaj. W ciąży unikaj:
- tiramisu
- domowych majonezów
- niedogotowanych jaj
- niedopieczonych ciast
- kremów z surowymi jajami.
Niepasteryzowane mleko i jego przetwory
Nie jedz niepasteryzowanego mleka i produktów z niego zrobionych:
- serów pleśniowych (np. serów brie, camembert, gorgonzola, roquefort)
- oscypków
- niektórych serów kozich
- sera korycińskiego.
Producent jest zobowiązany zamieścić informację o wykorzystaniu niepasteryzowanego mleka w składzie produktu.
Niedomyte warzywa i owoce
Warzywa są źródłem witamin, składników mineralnych i błonnika. Dlatego nie unikaj ich w diecie. Pamiętaj, aby je:
- dokładnie myć
- w razie potrzeby obierać ze skórki.
W ciąży zrezygnuj z jedzenia kiełków warzywnych. Stanowią większe ryzyko obecności patogenów (bakterii), a mycie nie daje pewności, czy się ich pozbyłaś.
[W ciąży nie jedz produktów nieświeżych, zepsutych – w tym produktów po terminie ważności, z krótką datą ważności, przechowywanych po otwarciu.]
Używki
Alkohol przenika przez łożysko i uszkadza płód. Znacząco wpływa na układ nerwowy dziecka, może spowodować wady wątroby i nerek, a także zaburzenia w układzie hormonalnym i pokarmowym. Może prowadzić do rozwoju alkoholowego zespołu płodowego FAS (ang. ang. fetal alcohol syndrome).
Dym tytoniowy, oprócz nikotyny i tlenku węgla, zawiera kilka tysięcy toksycznych składników, w tym substancje rakotwórcze. Palenie w ciąży zwiększa ryzyko przedwczesnego porodu i poronienia, a płód jest obarczony ryzykiem ograniczenia wzrostu i wad wrodzonych. Może prowadzić do problemów z układem krążenia i układem oddechowym dziecka. Unikaj zadymionych pomieszczeń. Bierne palenie szkodzi i Tobie, i dziecku. Nie ma bezpiecznych papierosów – również e-papierosy szkodzą.
W ciąży zrezygnuj całkowicie z używek – papierosów, alkoholu:
- są niebezpieczne dla płodu – działają toksycznie
- skutki ich przyjmowania są nieodwracalne
- nie ma bezpiecznej dawki alkoholu i nikotyny.
Pamiętaj, że w ciąży niewskazane jest też picie napojów z dużą zawartością kofeiny (napojów energetycznych).
Minimalizowanie zagrożenia
Warto pamiętać o czytaniu etykiet oraz higienie przygotowywania produktów. W ciąży trzymaj się zasad:
- mięso i ryby
- gotuj, piecz do momentu aż nie będzie różowe, krwiste – musi być całkowicie ugotowane
- sprawdzaj temperaturę – w środku mięso powinno być podgrzane do 75ºC
- poddawaj ryby obróbce cieplnej, powinny być kruche, nie surowe
- wybieraj tylko świeże, bez nieprzyjemnego zapachu i bez zmian koloru
- po przygotowaniu możesz trzymać je w lodówce nie dłużej niż 1-2 dni
- jaja
- gotuj na twardo – żółtko i białko po obróbce nie powinny być płynne ani galaretowate
- nie jedz potraw z surowymi jajami
- wybieraj produkty z pasteryzowanymi jajami, np. gotowy majonez – sprawdź etykietę
- mleko i jego przetwory
- wybieraj produkty z oznaczeniem „z mleka pasteryzowanego” lub „mleko UHT”
- zjedz w ciągu kilku dni od otwarcia
- po otwarciu przechowuj w lodówce
- nie jedz po terminie ważności
- warzywa i owoce
- myj dokładnie pod bieżącą wodą, najlepiej szczoteczką
- w razie potrzeby obieraj ze skórki
- jeśli zaczęły się psuć, pleśnieć – wyrzuć w całości, nie odkrawaj tylko części
- higiena kuchni
- używaj osobnych desek do surowego mięsa, ryb, drobiu, warzyw i owoców, nabiału i pieczywa oraz gotowanego mięsa
- myj ręce przed i po przygotowywaniu posiłków
- regularnie dezynfekuj powierzchnie robocze.
O odpowiedniej diecie w ciąży przeczytasz także w artykule Co najlepiej jeść w ciąży.
