Temat diet i odchudzania wciąż budzi zainteresowanie. Obecny jest w mediach społecznościowych, programach telewizyjnych, na pierwszych stronach popularnych czasopism, a także w codziennych rozmowach w pracy czy domu. Prawie każdy z nas spotkał się z przeróżnymi opiniami na temat rodzajów diet.
Co oznacza pojęcie „dieta”
Na początek warto odpowiedzieć sobie na pytanie, czym dla Ciebie jest dieta i co oznacza przejście na dietę. Pojęcie to uległo zniekształceniu. Niektórym kojarzy się przede wszystkim z szybką redukcją masy ciała, dla innych oznacza wprowadzenie zmian żywieniowych wskutek zdiagnozowanej choroby lub jest stylem życia zgodnym z aktualnymi trendami. Mody na różne diety spowodowały powstanie wielu mitów żywieniowych, nieprawdziwych przekonań, skojarzeń diet wyłącznie z restrykcją, wyrzeczeniem i rezygnacją.
W rzeczywistości dieta to sposób żywienia, który w zależności od potrzeb ma na celu:
- profilaktykę chorób
- poprawę stanu zdrowia i samopoczucia
- utratę zbędnych kilogramów, jeśli zalecana jest ich redukcja, lub wzrost masy ciała u osób z niedowagą
- poprawę wyników badań
- wspomaganie leczenia choroby.
Dieta nie musi dla Ciebie oznaczać wyłącznie rezygnacji z ulubionych produktów. Jest nauką właściwych wyborów żywieniowych i drogą do zmiany złych nawyków.
Zdrowa i bezpieczna dieta – jak ją rozpoznasz
Ogromna ilość informacji na temat przeróżnych „diet cud” bardzo łatwo może wprowadzić w błąd. Obiecują ekspresowy spadek masy ciała, a naprawdę są niebezpiecznymi dla zdrowia restrykcjami. Poznaj główne założenia bezpiecznej i zdrowej diety, aby odróżnić niekorzystną dla zdrowia modę od zaleceń specjalistów z dziedziny żywienia, opartych na licznych badaniach naukowych.
- Regularność posiłków – zalecane jest jedzenie 4-5posiłków dziennie. Pierwszy zjedz w ciągu godziny od wstania, a ostatni 2-3 godziny przed snem. Taki model zapewnia dobre samopoczucie i energię przez cały dzień. Dla zdrowego człowieka odstępstwa od tej zasady w postaci kilkugodzinnych postów, długich przerw pomiędzy posiłkami czy wczesnego zjedzenia ostatniego posiłku, mogą przynieść odwrotny skutek.
- Urozmaicony jadłospis – codzienna dieta powinna dostarczać wszystkich składników, których potrzebuje Twój organizm. Ma być bogata w pełnowartościowe produkty spożywcze, takie jak pełnoziarniste produkty zbożowe, chudy nabiał, chude mięso, warzywa, owoce, tłuszcze roślinne. Jeśli dieta skupia się tylko na jednym składniku lub grupie składników, prowadzi to do niebezpiecznych niedoborów pokarmowych.
- Urozmaicone potrawy – przygotowywany przez Ciebie posiłek powinien być bogaty w jak największą liczbę składników – produkty zbożowe, źródła białka, witaminy w warzywach czy owocach i zdrowy tłuszcz. W ten sposób zapewniasz prawidłowe przyswajanie składników. Metody niełączenia produktów spożywczych lub jedzenie niektórych z nich tylko do określonej godziny to mity, które nie mają żadnego naukowego uzasadnienia.
- Ograniczenie słodyczy i niezdrowych przekąsek – jedz je tylko sporadycznie, okazjonalnie. Są źródłem pustych kalorii i szkodliwych dla zdrowia składników, jak: sól, cukier, konserwanty. Unikaj modeli diet, w których przez większą część tygodnia stosowane są restrykcje żywieniowe, a ostatni dzień to „wolne od diety” – czyli czas, kiedy możesz jeść wszystko, na co masz ochotę.
- Racjonalne tempo spadku masy ciała – zdrowa i dobrze zbilansowana dieta zapewnia spadek masy ciała o około 0,5-1 kg tygodniowo. Diety obiecujące dużo szybszy spadek masy ciała są bardzo restrykcyjne, grożą niedoborem składników odżywczych i trudno je długo stosować. Najczęściej kończą się efektem jo-jo, czyli powrotem do wyjściowej masy ciała.
Jakich diet lepiej unikać
Wystrzegaj się wszystkich propozycji, które opierają się na:
- skrajnie niskiej kaloryczności
- wyłącznie jednej grupie składników lub produktów
- nienormowanych godzinach spożycia posiłków
- okresowych lub dziennych postach.
Wśród nich najpopularniejsze to:
- diety o bardzo niskiej kaloryczności
- diety jednoskładnikowe
- dieta warzywno- owocowa
- dieta Dukana
- dieta ketogeniczna bez wskazania lekarza
- dieta sokowa
- dieta paleo.
Dieta szkodliwa dla zdrowia
Stosowanie podobnych diet może skutkować poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi. Negatywne skutki możesz odczuć już po kilku dniach. Najniebezpieczniejsze są te, które pojawią się po dłuższym czasie stosowania restrykcji żywieniowych.
Krótkotrwałe skutki stosowania nieracjonalnych diet:
- złe samopoczucie
- osłabienie i spadek energii w ciągu dnia
- zbyt szybka utrata masy ciała – spadek masy ciała wynika głównie z odwodnienia i spadku masy mięśniowej
- bóle głowy
- spadek nastroju.
Długotrwałe konsekwencje stosowania nieracjonalnych diet:
- zaburzenia hormonalne, np. zaburzenia miesiączkowania u kobiet
- niedobory składników mineralnych i witamin
- uszkodzenie nerek – w przypadku diet bogatobiałkowych, np. Dukana
- zaburzenia pracy przewodu pokarmowego
- nieprawidłowości w wynikach badań, np. niedokrwistość z powodu niedoboru żelaza.
Dieta to sposób żywienia i zdrowe nawyki, które powinny towarzyszyć Ci przez całe życie. Zapewniają dobre samopoczucie i ochronę przed rozwojem chorób. Dlatego jeśli dostrzegasz, że dieta, którą chcesz rozpocząć, jest niezgodna z głównymi założeniami zdrowego odżywiania i niemożliwa do stosowania przez całe życie, z całą pewnością powinieneś z niej zrezygnować.
