Do nieswoistych chorób zapalnych jelit należy wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG) oraz choroba Leśniowskiego-Crohna (ChL-C). Na to, czy zachorujesz, mają wpływ zarówno czynniki genetyczne, immunologiczne jak i środowiskowe (np. palenie papierosów). Rozwojowi tych chorób sprzyjają też zaburzenia psychiczne i styl życia. Nie bez znaczenia jest też wpływ diety. Ryzyko zachorowania na nieswoiste choroby zapalne jelit zwiększa się, jeśli w Twojej diecie dominują:
- produkty wysokoprzetworzone
- cukry proste
- produkty mięsne.
Na zachorowania bardziej narażone są osoby, które do swojej diety nie włączają odpowiedniej ilości:
- warzyw i owoców
- wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (występujących m.in. w olejach roślinnych, np. rzepakowym lub lnianym)
- cynku
- płynów.
Jak się objawiają nieswoiste choroby zapalne jelit
Najczęściej zgłaszane objawy to:
- zmiana konsystencji stolca (luźne stolce z obecnością śluzu lub krwi)
- dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego (bóle, wzdęcia, przelewanie)
- zmniejszony apetyt
- utrata masy ciała
- zmiany w okolicach odbytu.
Jaką dietę stosować?
W nieswoistych chorobach zapalnych jelit występują fazy zaostrzeń i remisji. Twoja dieta powinna różnić się w zależności od tego, w której jesteś fazie. Jeśli nie masz objawów chorobowych możesz odżywiać się zgodnie z zasadami zdrowego żywienia (link otwiera się w nowej karcie) z uwzględnieniem indywidualnej tolerancji produktów. W fazie zaostrzenia najlepiej stosować dietę lekkostrawną z wykluczeniem składników, które źle tolerujesz. Ma to za zadanie odciążyć przewód pokarmowy i ułatwić wchłanianie składników odżywczych.
Zalecenia żywieniowe, o których warto pamiętać
- Staraj się jeść częściej, ale mniejsze porcje, tj. 5-6 posiłków dziennie (co 2-3 godziny). Nie pomijaj śniadań, a ostatni posiłek jedz 2-3 godziny przed snem.
- Zrezygnuj z produktów długo zalegających w przewodzie pokarmowym, powodujących wzdęcia i inne dolegliwości. Są to produkty:
- tłuste i wędzone
- smażone
- nasiona roślin strączkowych (np. ciecierzyca, soczewica, groch)
- Zadbaj o lepszą strawność warzyw i owoców:
- usuwaj skórki i pestki
- oddzielaj stwardniałe części roślin (np. z kalarepy)
- wydłuż czas gotowania
- rozdrabniaj (miksuj, przecieraj przez sito).
- Jeśli nie odczuwasz nasilenia dolegliwości po mleku i jego przetworach, włącz je do swojej diety. Fermentowane produkty mleczne (np. jogurt naturalny, kefir) jedz przynajmniej raz dziennie. W razie potrzeby wybieraj produkty bez laktozy.
- Dbaj o odpowiednią ilość białka, ponieważ zapotrzebowanie na ten składnik pokarmowy wzrasta w fazie zaostrzenia choroby. W każdym posiłku uwzględnij dobre źródło białka:
- chude mięso
- ryby
- jaja
- niskotłuszczowe produkty mleczne (jeśli są dobrze tolerowane)
- lekkostrawne produkty roślinne, tj. tofu i napój sojowy.
- Wyeliminuj z diety ostre przyprawy i nadmiar soli, ponieważ mogą wpływać drażniąco na przewód pokarmowy.
- Stosuj techniki kulinarne, takie jak gotowanie w wodzie, na parze, duszenie bez obsmażania, pieczenie pod przykryciem i bez tłuszczu.
- Wypijaj minimum 1,5-2 litrów wody dziennie. Unikaj mocnych naparów z kawy, herbaty i napojów gazowanych.
- W fazie remisji stopniowo rozszerzaj dietę, wprowadzając po jednym produkcie. Obserwuj uważnie reakcje organizmu i w sytuacji wystąpienia dolegliwości ponownie wycofaj produkt z diety.
- Staraj się jeść w spokojnej atmosferze i bez pośpiechu. Dokładnie przeżuwaj, unikaj rozpraszaczy uwagi, takich jak telewizor czy telefon.
Zmień swój styl życia
Nieswoiste choroby zapalne jelit to choroby przewlekłe, których objawy mogą znacząco wpływać na Twoje codzienne funkcjonowanie. By nie doprowadzić do ich zaostrzenia, należy przestrzegać zasad zdrowego stylu życia. O czym warto pamiętać?
- Kontroluj masę ciała. Prawidłowy stosunek masy ciała do wzrostu (wskaźnik BMI) powinien wynosić 18,5-24,9 kg/m². Otyłość zwiększa ryzyko zaostrzeń choroby. Natomiast w fazie zaostrzenia może dochodzić do niekontrolowanej utraty masy ciała i niedożywienia.
- Ruszaj się codziennie przynajmniej przez 30 minut. Aktywność fizyczna jest niezwykle ważna dla utrzymania prawidłowej masy ciała. Ruch zmniejsza również ryzyko zaostrzeń i przewlekłego zmęczenia, a dodatkowo poprawia nastrój. Jeśli przebywasz na świeżym powietrzu przekłada się to na zwiększenia stężenia witaminy D3 w Twoim organizmie.
- Wyeliminuj alkohol i nie pal wyrobów tytoniowych, ponieważ mogą działać drażniąco na błonę śluzową jelit i zwiększać ryzyko zaostrzeń choroby.
- Zadbaj o skuteczne techniki radzenia sobie ze stresem i napięciem, ponieważ mogą one pozytywnie wpływać na stan jelit. Wypróbuj, co najbardziej Ci służy.
- Dbaj o sen i zachowanie właściwego rytmu dobowego. Nieodpowiednia ilość (poniżej 7-8 godzin) oraz niewłaściwa jakość snu wiąże się z przewlekłym zmęczeniem i ryzykiem nawrotu ostrych objawów choroby.
Indywidualne podejście
Niezależnie od fazy choroby urozmaicaj swoją dietę. Pomoże Ci to odpowiednio odżywić i wzmocnić organizm. Prowadź dzienniczek żywieniowy lub inną formę obserwacji samopoczucia po posiłkach, żeby zidentyfikować produkty wzmagające niepożądane objawy. Dobra znajomość tolerancji produktów pozwoli Ci zmniejszyć ryzyko nasilenia objawów choroby.
Więcej o żywieniu w nieswoistych chorobach zapalnych jelit dowiesz się z bezpłatnego materiału NIESWOISTE CHOROBY ZAPALNE JELIT - Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej (link otwiera się w nowej karcie).
Źródło informacji: Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej NIZP PZH-PIB
