Przewlekła choroba nerek to każde ich uszkodzenie, które trwa dłużej niż 3 miesiące. Choroba ta może osiągać różne stadia – od lekkiego, aż do zaawansowanego, wymagającego dializ lub przeszczepu. Ponadto wczesne wykrycie nieprawidłowości daje szanse na szybką reakcję i może uchronić przed postępem choroby.
Czynnikiem pomagającym określić stopień zaburzenia sprawności nerek jest wskaźnik eGFR, oznaczany podczas badania krwi. Mówi nam o tym, ile krwi przepływającej przez nerki ulega przefiltrowaniu w ciągu minuty.
Co wpływa na zaburzenia pracy nerek?
Często niewydolność nerek współistnieje z takimi chorobami jak:
- cukrzyca
- otyłość
- nadciśnienie tętnicze
- miażdżyca
- kłębuszkowe choroby nerek
- wrodzone lub nabyte wady układu moczowego
- kamica nerkowa.
Objawy przewlekłej choroby nerek
W początkowym stadium choroba może być trudniej wykrywalna, gdyż często nie daje żadnych objawów. Później pojawiają się charakterystyczne symptomy, które powinny wzbudzić Twoją czujność. Są to między innymi:
- ból w okolicy lędźwiowej
- ból podczas oddawania moczu
- częste oddawanie małych ilości moczu
- pojawienie się krwi w moczu
- utrzymujące się podwyższone ciśnienie krwi
- osłabienie, apatia
- obrzęk dłoni i stóp
- suchość, bladość skóry
- spadek masy ciała.
Co jeść, by wspomóc pracę nerek?
Jeśli zdiagnozowano u Ciebie przewlekłą chorobę nerek, Twoja dieta będzie zależała od:
- stopnia niewydolności nerek
- wyników badań
- chorób współistniejących.
W przypadku lekkiego stopnia zaburzenia pracy nerek zalecana jest dieta oparta na zasadach zdrowego odżywiania. Doskonale sprawdza się tu model diety DASH (ang. Dietary Approaches to Stop Hypertension) To uniwersalna dieta, stosowana w leczeniu i zapobieganiu nadciśnienia o udowodnionych właściwościach prozdrowotnych. W tej diecie ogranicza się spożycie czerwonego mięsa, słodyczy, soli i cukru. Więcej o tej diecie przeczytasz w zakładce Pytania i odpowiedzi.
Jak układać jadłospis w zaawansowanych stadiach choroby nerek
Podstawowe zasady, których należy przestrzegać w diecie osób z przewlekłą chorobą nerek, to kontrola ilości energii w posiłkach oraz zawartości białka, sodu, fosforu oraz potasu.
Ważna jest masa ciała
Twoje zapotrzebowanie energetyczne powinno być ustalane indywidualnie w zależności od stanu zdrowia. Wraz z postępującą niewydolnością nerek, konieczne jest kontrolowanie masy i składu ciała. Dzięki temu możesz zapobiec charakterystycznemu dla chorób nerek niedożywieniu. Zwróć na to uwagę, szczególnie jeśli leczysz się dializami.
Niedożywienie u osób z niewydolnością nerek spowodowane jest między innymi:
- nieprawidłową dietą
- brakiem apetytu
- nasilonym stanem zapalnym w organizmie
- zwiększonym rozpadem białek w organizmie
- stosowanymi lekami
- powikłaniami dializy.
Ile białka powinno być w diecie
Produkty rozpadu białka, pochodzącego z żywności, mocno obciążają nerki. Dlatego to, ile białka może znajdować się w Twojej w diecie, zależy od sprawności Twoich nerek. W przypadku niskiego poziomu eGFR, ilość białka w diecie powinna wynosić poniżej 0,8 g/kg masy ciała na dzień. Pamiętaj, że takie ograniczenie wymaga zawsze konsultacji z lekarzem i dietetykiem, aby dieta nie prowadziła do niedożywienia i ubytku masy mięśniowej.
Źródłem białka u osób z przewlekłą chorobą nerek powinny być:
- chudy twaróg, serek wiejski lekki, mozzarella
- jaja
- jogurt naturalny, kefir, maślanka
- chude ryby
- chude mięso i wędliny.
Inaczej jest w przypadku leczenia dializami. Z powodu straty białek i aminokwasów w trakcie dializowania, konieczne jest zwiększenie ilości białka w posiłkach:
- w przypadku hemodializy do 1,0-1,2 g/kg masy ciała na dzień
- w przypadku dializy otrzewnowej 1,2-1,4 g/kg masy ciała na dzień.
Jakie źródła węglowodanów
Wybieraj produkty zbożowe pełnoziarniste, zwłaszcza jeśli borykasz się z nadwagą, otyłością lub cukrzycą. Ogranicz cukry proste obecne w:
- słodyczach
- słodzonych napojach
- produktach przetworzonych i pszennych.
Wybieraj zdrowe tłuszcze
W przypadku przewlekłej choroby nerek, należy dodawać do posiłków przede wszystkim zdrowe tłuszcze pochodzenia roślinnego, takie jak:
- oliwa z oliwek
- olej rzepakowy
- olej lniany
- orzechy i nasiona (w mniejszych ilościach).
Ogranicz sód, potas i fosfor
Zapotrzebowanie na te składniki odżywcze w chorobie nerek jest bardzo indywidualne, dlatego konsultuj je zawsze ze specjalistą.
- Sód
Kontrola ilości sodu w diecie pomoże Ci zachować odpowiednie ciśnienie tętnicze krwi oraz poziom wody i elektrolitów w organizmie. Używaj mniej soli kuchennej i unikaj produktów przetworzonych z jej dodatkiem takich jak:
-
- gotowe dania przetworzone
- konserwy
- słone przekąski.
- Potas
Postępujący proces niewydolności nerek, zaburza ich zdolność do filtrowania i nie mogą one usunąć nadmiaru potasu. Dlatego wskazane jest jego ograniczenie w diecie. Jest to dość trudne, ponieważ potas jest obecny w większości produktów spożywczych, głównie w warzywach i owocach.
Aby zmniejszyć ilość potasu w diecie:
-
- Jedz mniej jego bogatych źródeł m.in.: bananów, ziemniaków, pomidorów, kiwi, awokado, orzechów, koncentratów pomidorowych, kakao, sardynek, nasion roślin strączkowych.
- Wyeliminuj z diety wywary mięsne i warzywne.
- Stosuj podwójne gotowanie warzyw i mięsa. Najpierw ugotuj wstępnie, odlej wodę i ponownie ugotuj w świeżej wodzie.
- Fosfor
Jego nadmiar w diecie prowadzi do pogłębiania niewydolności nerek. Jest obecny w wielu produktach, a przede wszystkim tych, które jednocześnie są źródłem białka. Aby uniknąć obciążenia nerek i kumulacji fosforu ogranicz:
-
- nadmierne ilości nabiału, mięsa i ryb
- rośliny strączkowe
- napoje gazowane, które zawierają kwas fosforowy
- żywność przetworzoną.
Kontroluj płyny
Jeśli nie leczysz się dializami, wspomagaj pracę nerek pijąc dużo płynów, głównie wody. Zalecane jest wypijanie minimum 2 l płynów na dobę. W przypadku dializ ilość płynów, które dziennie wypijasz, ustal z lekarzem.
Pamiętaj, że jeśli borykasz się z przewlekłą niewydolnością nerek, to Twoją dietę zawsze powinien kontrolować lekarz i dietetyk. Zapewni Ci to jak najwyższą jakość życia. Specjaliści pomogą Ci indywidualnie opracować zbilansowaną dietę, dostosowaną do Twojego stanu zdrowia, a w razie potrzeby i wskazań, również suplementację.
