Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy jest jedną z częściej występujących chorób układu pokarmowego i dotyczy nawet 5-10% osób dorosłych. Charakterystyczne jest dla niej nawracanie bolesnych wrzodów.
Jak powstają wrzody?
Wrzody to uszkodzenia w błonie śluzowej żołądka i dwunastnicy, którym towarzyszy stan zapalany i martwica. Powstają wskutek oddziaływania na śluzówkę kwasu solnego i enzymów trawiennych zawartych w soku żołądkowym. Za główne przyczyny wrzodów żołądka i dwunastnicy uważa się
- zakażanie bakterią Helicobacter pylori.
- przewlekłe stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych.
Objawy choroby wrzodowej
Do objawów należy przede wszystkim charakterystyczny ból w górnej części brzucha. Możesz go zaobserwować:
- do 3 godzin po posiłku
- na czczo (także nocą)
- w czasie posiłku w zależności od miejsca występowania wrzodów.
U niektórych osób mogą pojawić się także mdłości i wymioty. Ból zwykle ustępuje po zjedzeniu posiłku lub zastosowaniu leków zobojętniających kwas żołądkowy. Zdarza się też, że choroba wrzodowa przebiega bezobjawowo.
Oprócz leczenia zaleconego przez lekarza ulgę w chorobie może przynieść także zastosowanie odpowiedniej diety.
Wrzody – jak je rozpoznać
Wszystkie dolegliwości ze strony układu pokarmowego powinny być zdiagnozowane. Udaj się do lekarza, jeśli często odczuwasz dyskomfort i ból w górnej części brzucha. Lekarz zleci Ci potrzebne badania lub skieruje do innego specjalisty. Chorobę wrzodową można zdiagnozować na podstawie
- badania endoskopowego
- badań wykrywających zakażenie bakterią H. pylori.
W leczeniu wrzodów stosuje się przede wszystkim leki zmniejszające wydzielanie kwasu solnego w żołądku, a w przypadku zakażenia H. pylori dodatkowo antybiotyki. Duże znaczenie w leczeniu mają też zmiany wybranych elementów stylu życia jak dieta, czy palenie tytoniu.
Zalecenia żywieniowe – najważniejsze zasady
Odpowiednia dieta może wspomóc leczenie farmakologiczne i wpłynąć na złagodzenie objawów choroby. W okresie zaostrzenia choroby i nasilenia objawów stosuj dietę lekkostrawną. Po ustąpieniu objawów możesz stopniowo rozszerzać dietę zgodnie z zasadami zdrowego żywienia. Zawsze jednak uwzględniaj swoją reakcję na poszczególne produkty i eliminuj z diety te, po których zjedzeniu źle się czujesz. Zasady, które warto wprowadzić w życie, by złagodzić dolegliwości związane z chorobą wrzodową:
- Jedz 5-6 niewielkich posiłków dziennie, w odstępach co 2-3 godziny.
- Zwróć także uwagę na temperaturę posiłku, tempo jedzenia i dokładne gryzienie.
- Stosuj metody przygotowywania potraw takie jak gotowanie w wodzie lub na parze, duszenie bez obsmażania oraz pieczenie w folii, pergaminie lub naczyniach żaroodpornych bez dodatku tłuszczu.
- Unikaj dosalania posiłków i używania ostrych przypraw.
Pamiętaj o nawodnieniu
Wypijaj minimum 1,5-2 litrów płynów dziennie. Wybieraj przede wszystkim:
- niegazowaną wodę
- słabe napary herbaty
- napary ziołowe.
Uważaj na kawę, zwłaszcza jej mocny napar. Jeśli to koniecznie okresowo zrezygnuj z picia kawy oraz mocnych naparów herbat.
Co jeść, a czego unikać
W leczeniu choroby wrzodowej i w złagodzeniu związanych z nią dolegliwości, pomoże Ci zmiana sposobu odżywiania.
- Ogranicz produkty pełnoziarniste oraz surowe warzywa i owoce, które należą do głównych źródeł błonnika.
- By, nie rezygnować całkowicie z warzyw i owoców w diecie, stosuj metody, dzięki którym błonnik pokarmowy będzie lepiej tolerowany:
- usuwaj skórki i pestki
- oddzielaj i usuwaj twarde i zwłókniałe części roślin (np. z fasolki, szparagów czy kalarepy)
- wydłużaj czas gotowania
- rozdrabniaj (np. przez miksowanie, tarcie na tarce).
- Z produktów zbożowych wybieraj
- pieczywo jasne, drobne kasze (np. jaglana, manna, kuskus, kukurydziana)
- ryż biały
- jasne makarony pszenne i ryżowe
- płatki owsiane błyskawiczne i ryżowe oraz mąki oczyszczone (pszenna, kukurydziana, ryżowa, ziemniaczana).
- Produkty tłuste zamień na te zawierające mniej tłuszczu. Na co dzień wykorzystuj przede wszystkim:
- mleko do 2% tłuszczu
- naturalne produkty mleczne (jogurt, kefir, maślanka, twaróg półtłusty)
- chude mięsa i wędliny (zwłaszcza drób).
- Jedz jajka i ryby, ale zrezygnuj ze smażenia ich.
Unikaj produktów wysoko przetworzonych, takich jak:
- słodycze
- słone przekąski
- gotowe dania
- żywność typu fast food
- konserwy mięsne i rybne
- warzywa w occie i konserwowe, czy produkty wędzone.
Tabelę produktów zalecanych i niezalecanych oraz przykładowy jadłospis znajdziesz w zaleceniach Narodowego Centrum Edukacji Żywieniowej (link otwiera się w nowej karcie).
Zmiana stylu życia
Żeby zapobiec nawrotom choroby wrzodowej konieczna jest zmiana codziennych nawyków i stosowanie zasad zdrowego stylu życia.
- Dbaj o regularny ruch. Ważne by aktywność fizyczna była dostosowana do Twoich potrzeb i możliwości. Nie musisz trenować na siłowni, wystarczą proste regularnie wykonywanie aktywności jak spacery, wchodzenie po schodach, aktywne prace domowe, zabawy z dziećmi.
- Zrezygnuj z alkoholu i palenia tytoniu, które mogą działać drażniąco na błonę śluzową żołądka, utrudniać gojenie się wrzodów oraz nasilać wydzielane soku żołądkowego.
- Znajdź sposoby na radzenie sobie ze stresem, ponieważ nasila on dolegliwości choroby wrzodowej. Możesz wykorzystać np. ćwiczenia oddechowe i różne techniki relaksacyjne.
O czym warto pamiętać
Jeśli potrzebujesz wsparcia w zmianie nawyków żywieniowych skorzystaj z bezpłatnej pomocy specjalisty w Centrum Dietetycznym Online (link otwiera się w nowej karcie).
Źródło informacji: Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej NIZP PZH-PIB
