Rozszerzanie diety niemowląt

Kiedy możesz zacząć rozszerzać dietę

Większość niemowląt potrzebuje dodatkowego pokarmu, oprócz mleka matki lub mleka modyfikowanego, od około 6 miesiąca życia. Zgodnie z zaleceniami ESGPHAN, najlepiej zacząć podawać dziecku nowe jedzenie nie wcześniej niż w 5 miesiącu i nie później niż w 7 miesiącu życia.

U większości dzieci między 5 a 7 miesiącem rozwija się zdolność do przyjmowania pokarmów stałych. Zaczynają wtedy samodzielnie siedzieć z podparciem. Bardziej kontrolują już ruchy szyi i głowy, co pozwala na jedzenie z łyżeczki. Zanika też u nich odruch usuwania ciał obcych z ust, a to umożliwia karmienie pokarmami stałymi.

Etapy wprowadzania nowych pokarmów

0-5 lub 0-6 miesięcy

• Na początku życia dziecko przyjmuje pokarm płynny — wyłącznie mleko matki lub mleko modyfikowane. Bez innych płynów.

5-6 miesięcy

• Wprowadzaj pokarmy o konsystencji puree (najlepiej jednoskładnikowe).
• Ze względu na kształtowanie tolerancji smakowej, do diety dziecka wprowadź najpierw warzywo, potem owoc. Trudniejsza jest akceptacja smaku warzyw niż owoców. Najlepiej zacznij od warzyw zielonych, np. brokułów gotowanych i zmiksowanych.
• Owoce wprowadź później niż warzywa, ale kontynuuj podawanie warzyw. Proponowane pierwsze owoce to np. jabłko, morele, banany.
• Następnie możesz wprowadzać kaszki, kleiki i produkty zbożowe bezglutenowe (np. kasza jaglana) i z glutenem (np. kasza manna).
• Gdy dziecko je już warzywa, owoce i kaszki zbożowe, możesz rozszerzyć jego dietę o mięso, jaja, ryby.
• Nie ma znaczenia kolejność wprowadzania poszczególnych gatunków mięsa. Możesz zacząć od podawania mięsa z indyka, królika, kurczaka, jagnięciny. Wybieraj mięso ze sprawdzonych źródeł.
• Podawaj ryby w małych porcjach 1-2 razy w tygodniu. Najlepiej tłuste ryby takie jak łosoś norweski hodowlany czy pstrąg hodowlany.
• Jaja podawaj dobrze ugotowane przez 10-15 minut. Możesz podawać jedno małe jajo 2 razy w tygodniu.

7-12 miesięcy

• Wprowadź do diety niemowlęcia 5 posiłków dziennie – 3 główne i 2 mniejsze.
• Stopniowo zwiększaj różnorodność rozdrobnionych lub posiekanych produktów.
• Podawaj warzywa i owoce: surowe w cząstkach lub posiekane gotowane, rozdrobnione lub zmiksowane.
• Podawaj różne kasze, wprowadź pieczywo, płatki zbożowe naturalne.
• Pamiętaj o wprowadzeniu 3 posiłków mlecznych od 7-8 miesiąca życia. Jeśli dziecko pije mleko matki, liczba karmień piersią może być większa.
• Małą ilość mleka krowiego możesz stosować do przygotowania posiłków takich jak naleśniki czy placuszki.
• Mleko krowie pełnotłuste możesz podać do picia dopiero po 1. roku życia dziecka. Zawiera ono małe ilości żelaza. Jeśli poda się je później, może to zapobiegać niedokrwistości z niedoboru żelaza.
• Nie podawaj mleka koziego i owczego. Mleka te mają niebezpiecznie duże stężenie soli mineralnych, a mało kwasu foliowego i witamin.
• Unikaj podawania dziecku mleka smakowego i aromatyzowanego.
• Pod koniec 12 miesiąca życia dziecko może jeść posiłki o dowolnej konsystencji.

Uwaga! W diecie dzieci do 1 roku życia nie ograniczaj zawartość tłuszczów. Mają wpływ na rozwój mózgu i zdolności poznawczych takich jak uczenie się, myślenie, postrzeganie.

Najlepszymi źródłami tłuszczy są: masło, oleje roślinne – oliwa z oliwek, olej rzepakowy, margaryny miękkie kubkowe z małą zawartością tłuszczów typu trans. Tłuszcze typu trans zwiększają ryzyko chorób układu sercowo-naczyniowego i niektórych typów nowotworów. Sprzyjają rozwojowi otyłości i cukrzycy typu 2. Tłuszcze te znajdują się m.in. w produktach typu fast food, margarynach twardych kostkowych, ciastach, słodyczach czekoladowych.

Jak rozpoznasz głód i sytość u dziecka

Częstym błędem żywieniowym przy rozszerzaniu diety niemowląt jest zmuszanie ich do jedzenia i przekarmianie.

Objawami głodu mogą być:

• płacz
• pobudzone ruchy rączek i nóżek na widok pokarmu
• otwieranie ust i podążanie wzrokiem w stronę łyżki.

Jeśli dziecko chce dalej jeść:

• uśmiecha się
• gaworzy
• wpatruje się w opiekuna i pokazuje pokarm podczas karmienia.

Na poczucie sytości u dziecka mogą wskazywać:

• zasypianie
• grymaszenie podczas jedzenia
• spowolnienie tempa przyjmowania posiłku
• zaprzestanie ssania
• odmawianie przyjęcia pokarmu z łyżeczki
• odpychanie łyżeczki
• zaciskanie ust przy zbliżaniu łyżeczki.

Jakie płyny możesz podawać dziecku

Mleko matki lub mleko modyfikowane zapewniają wystarczającą ilość płynów zdrowym niemowlętom do 6 miesiąca życia. Od 6 do 11 miesiąca zapotrzebowanie na płyny wynosi 0,8-1 l dziennie, czyli około 3-4 szklanek. W 1. roku dziecko potrzebuje do 1250 ml, około 5 szklanek. W tę ilość wlicza się wodę pitną i mineralną oraz wodę, którą zawiera żywność.

Nie każda woda butelkowana będzie dobra dla dziecka. Dla niemowląt najlepsza jest woda źródlana lub woda mineralna – niskomineralizowana, niskosodowa, niskosiarczanowa. Woda niskomineralizowana zawiera poniżej 500 mg na l soli mineralnych. Przyzwyczajanie niemowlęcia do picia wody zamiast soków i słodzonych napoi jest ważne w zapobieganiu otyłości.

Podczas choroby, pojawienia się gorączki czy biegunki zapotrzebowanie dziecka na płyny wzrasta. Podawaj wtedy często wodę w małych ilościach. Zawsze skonsultuj się z lekarzem.

Które produkty mogą alergizować

Eliminowanie lub opóźnienie wprowadzania produktów potencjalnie alergizujących nie wpływa na zmniejszenie częstości występowania alergii u dzieci zdrowych i obciążonych rodzinnie ryzykiem alergii. Najczęściej reakcje alergiczne wywołują:

• białka mleka krowiego
• jaja kurze
• soja
• pszenica
• orzeszki ziemne i inne orzechy
• ryby i skorupiaki.

Czego nie podawać niemowlętom

• surowych jaj, ryb, mięsa
• podrobów – np. wątróbki
• przetworów mięsnych – kiełbas, wędzonek, parówek, konserw, pasztetów
• ryb drapieżnych – tuńczyka, miecznika, makreli królewskiej, płytecznika, rekina
• cukru
• miodu
• soli i produktów zawierających dużo soli – kostek rosołowych, zup w proszku, solonego mięsa
• grzybów
• produktów mlecznych z niepasteryzowanego mleka, np. serów pleśniowych, sera korycińskiego
• produktów małych i twardych, np. całych orzechów
• produktów słodzonych słodzikami, np. aspartamem, acesulfamem K, sacharyną, stewią, erytrolem, ksylitolem.

Jakich napoi unikać

• herbatek z kopru włoskiego – dla dzieci do 4 roku życia
• naparów z ziół, np. mięty, rumianku
• słodzonych napojów
• wody smakowej
• napojów gazowanych
• napojów energetyzujących i z dodatkiem kofeiny
• napojów zawierających słodziki (np. stewię, aspartam, ksylitol)
• napojów dla sportowców, które zawierają cukier
• napoju ryżowego.

Praktyczne wskazówki przy rozszerzaniu diety dziecka

• To Ty decydujesz, kiedy i co Twoje dziecko zje, natomiast dziecko zdecyduje, ile zje.
• W czasie posiłku dziecko nie może zostać bez opieki.
• Nie pospieszaj dziecka. Powinno jeść we własnym tempie.
• Pierwsze pokarmy stałe najlepiej podawaj dziecku łyżeczką.
• Nowe pokarmy wprowadzaj pojedynczo z odstępem kilkudniowym, w małych ilościach – po 3-4 łyżeczki. Obserwuj, czy u Twojego dziecka nie występują reakcje niepożądane, jak np. wysypka skórna.
• Nie podawaj dziecku po ukończeniu 1. roku życia pokarmów i płynów przez butelkę ze smoczkiem.
• Podawaj dziecku witaminę D od pierwszych miesięcy życia. Skonsultuj dawkę z lekarzem pediatrą lub lekarzem rodzinnym.