Jesteś w ciąży i podczas badania wykryto u Ciebie wysoki poziom cukru we krwi? Zaburzenia metabolizmu glukozy to dość częste schorzenie u przyszłych mam. W zależności od przyczyny, która je wywołała, inny jest sposób postępowania.
Cukrzyca ciążowa a cukrzyca w ciąży
Te dwa pojęcia, mimo iż brzmią podobnie, to w rzeczywistości stanowią dwa różne problemy zdrowotne.
- Cukrzyca w ciąży – mówimy o niej, gdy zostanie zdiagnozowana u kobiety jeszcze przed zajściem w ciążę lub ze względu na brak wykonywanych wcześniej badań, zostanie wykryta na samym początku ciąży.
- Cukrzyca ciążowa – powstaje w trakcie trwania ciąży i jest efektem zmian hormonalnych, które zaburzają wytwarzanie i działanie insuliny, co powoduje zwiększony poziom glukozy we krwi. Cukrzyca ciążowa diagnozowana jest najczęściej pomiędzy 24. a 28. tygodniem ciąży.
Skąd bierze się cukrzyca ciążowa
Cukrzyca, która powstała w trakcie ciąży jest najczęściej związana ze wzrostem poziomu hormonów umożliwiających rozwój płodu, takich jak progesteron, estrogen i laktogen łożyskowy. U niektórych kobiet hormony te osłabiają działanie insuliny, która odpowiada za przenoszenie glukozy z krwi do komórek. W rezultacie mimo, iż insuliny we krwi jest dużo, to nie działa ona w odpowiedni sposób i we krwi utrzymuje się podwyższony poziom glukozy. Często powtarzające się podwyższone poziomy glukozy we krwi u przyszłej mamy, mogą stanowić zagrożenie dla prawidłowego rozwoju płodu, a także przyczynić się do komplikacji okołoporodowych.
Dlatego niezwykle ważne jest wykonanie testu obciążenia glukozą między 24. a 28. tygodniem ciąży, zgodnie z zaleceniem lekarza. Pozwala to na wczesne wykrycie cukrzycy ciążowej i zmianę diety lub leczenie, pozwalające na ustabilizowanie poziomu glukozy we krwi.
Kto jest zagrożony cukrzycą ciążową
Cukrzyca ciążowa może się u Ciebie rozwinąć, nawet jeśli nigdy wcześniej nie miałaś podwyższonego poziomu glukozy we krwi czy problemów hormonalnych. Lekarz może podejrzewać cukrzycę na podstawie wyników rutynowego badania poziomu glukozy na czczo. Jeśli jest on wysoki, specjalista skieruje Cię na dalszą diagnostykę i ewentualne leczenie.
Istnieją również czynniki, które mogą zwiększać ryzyko wystąpienia cukrzycy ciążowej, są to między innymi:
- obciążenia rodzinne – cukrzyca typu 2 u matki
- otyłość (BMI przed ciążą większe lub równe 30 kg/m2)
- zdiagnozowanie cukrzycy ciążowej w poprzedniej ciąży
- urodzenie dziecka o masie 4 kg i większej.
Jak powinna wyglądać dieta w cukrzycy ciążowej
Jeśli lekarz zdiagnozował u Ciebie cukrzycę ciążową, pierwszym krokiem, by ją wyrównać, jest wprowadzenie odpowiedniej diety. Poznaj jej zasady.
- Odżywiaj się regularnie
W ciągu dnia powinnaś jeść 5 – 6 posiłków, w tym trzy główne i 2 – 3 o mniejszej objętości. Odstępy pomiędzy nimi nie powinny przekraczać 3 – 4. godzin. Dzięki temu łatwiej będzie Ci wyrównać poziomy glukozy we krwi. Zbyt duże przerwy pomiędzy posiłkami mogą powodować gwałtowny spadek poziomu glukozy we krwi (hipoglikemię), a następnie duży jej wzrost po posiłku (hiperglikemię).
- Jedz więcej posiłków o mniejszej objętości
Dzięki temu, że zwiększysz liczbę posiłków, możesz zmniejszyć ich objętość. W ten sposób będziesz dostarczać organizmowi niezbędną liczbę kalorii i składników odżywczych. Mniejsza porcja węglowodanów w głównych posiłkach ograniczy ryzyko zbyt dużego wzrostu poziomu glukozy we krwi. Pamiętaj jednak, że ciąża to szczególny czas dla organizmu kobiety, kiedy zapotrzebowanie energetyczne rośnie. Dlatego też w tym okresie nie wolno stosować restrykcyjnych czy odchudzających diet.
- Pamiętaj o drugiej kolacji
Jeśli zauważysz, że poranny poziom glukozy we krwi przekracza 90 mg/dl (pomiar na czczo), spróbuj włączyć do codziennego jadłospisu tzw. drugą kolację. Jest to niewielki posiłek, który możesz zjeść ok. godziny przed snem. Może nim być np. serek wiejski z warzywami i łyżeczką oliwy z oliwek. Dzięki temu unikniesz gwałtownego spadku poziomu glukozy we krwi w nocy, który najczęściej prowadzi do jego wzrostu o poranku.
- Zwracaj uwagę na węglowodany
Pamiętaj, żeby zamiast węglowodanów prostych wybierać złożone, które dzięki dłuższemu trawieniu i wchłanianiu nie powodują gwałtownych wzrostów poziomu glukozy we krwi.
Wybieraj:
- pełnoziarniste pieczywo
- ryż brązowy i kasze: gryczaną, pęczak, orkiszową, bulgur
- makaron pełnoziarnisty.
Unikaj:
- jasnego pieczywa pszennego i cukierniczego
- jasnego makaronu pszennego
- ryżu białego i kaszy kuskus
- produktów zbożowych z jasnej mąki.
Zadbaj też, by w Twojej diecie nie zabrakło świeżych warzyw.
- Wybieraj źródła pełnowartościowego białka i tłuszczu
Oprócz węglowodanów złożonych, w Twojej diecie nie może zabraknąć w każdym posiłku pełnowartościowego białka i tłuszczu. Sięgaj jak najczęściej po chudy nabiał, chude mięso i ryby. Cennym dodatkiem będzie też białko obecne w roślinach strączkowych takich jak: fasola czerwona, cieciorka czy soczewica.
Dodatkiem do każdego posiłku powinno też być dobre źródło tłuszczu – orzechy, nasiona, oliwa z oliwek i olej lniany. Dzięki obecności zdrowego tłuszczu i białka węglowodany będą wchłaniały się wolniej, nie powodując znacznego wzrostu poziomu glukozy we krwi.
- Kontroluj indeks glikemiczny
Indeks Glikemiczny (IG) to wskaźnik, który mówi nam o tym, jak bardzo wzrośnie poziom glukozy we krwi po zjedzeniu danego produktu spożywczego. W zależności od wartości IG dzielimy produkty na trzy kategorie:
- produkty o wysokim IG
- produkty o średnim IG
- produkty o niskim IG
W wielu opracowaniach znajdziesz tabele indeksu glikemicznego z wykazem produktów w zależności od wartości IG. Wybieraj te produkty, które mają niski indeks glikemiczny, takie jak:
- świeże warzywa, owoce jagodowe (maliny, truskawki, jagody), orzechy i nasiona, chudy nabiał, mięso, ryby, jaja, gruboziarniste kasze, dziki ryż, żytni makaron, pieczywo z mąki pełnoziarnistej, rośliny strączkowe (cieciorka, soczewica, czerwona fasola).
W mniejszej ilości w Twojej diecie powinny pojawić się produkty o średnim indeksie glikemicznym. Są to między innymi:
- ryż basmati, kasza bulgur, kasza pęczak, bataty, kukurydza, płatki owsiane.
- Sprawdzaj ładunek glikemiczny
Trudności z wyrównaniem poziomu glukozy we krwi po posiłku są często spowodowane zbyt wysokim ładunkiem glikemicznym konkretnego produktu lub całego posiłku. Ładunek glikemiczny (ŁG) określa nie tylko rodzaj węglowodanów w produkcie, ale też bierze pod uwagę ich ilość w zjadanej porcji. Im wyższy ładunek glikemiczny danego produktu, tym większy będzie wzrost poziomu glukozy we krwi po jego zjedzeniu. By uwzględnić ten wskaźnik w diecie, należy zwracać uwagę na wielkość porcji poszczególnych składników w posiłkach, np. proporcje źródła węglowodanów do źródeł białka i tłuszczu. Czasem, by obniżyć poziom cukru we krwi wystarczy zredukować nieznacznie ilość kaszy w obiedzie, a dodać więcej mięsa i oliwy.
- Skrobia oporna – gdzie ją znajdziesz?
Pomocne w wyrównaniu cukrzycy ciążowej może być również zwiększenie w diecie ilości źródeł skrobi opornej. Jest to rodzaj skrobi odpornej na trawienie i wchłanianie. Powstaje podczas czerstwienia pieczywa, schłodzenia ugotowanych ziemniaków, kaszy, ryżu czy makaronu. Jest także obecna w warzywach strączkowych czy mało dojrzałych bananach. Co ciekawe, nawet ponowne odgrzanie ryżu czy ziemniaków kolejnego dnia, nie usuwa powstałej w nich skrobi opornej. Dlatego też ugotowanie ryżu dzień wcześniej lub dodanie do sałatki czerwonej fasoli czy cieciorki, może okazać się pomocne w uregulowaniu poziomu glukozy po spożytym posiłku.
- Uważaj na cukier!
Największym wrogiem wyrównania glikemii jest obecność cukru w diecie. Słodzone napoje, ciastka, cukierki, pieczywo cukiernicze przyczyniają się do gwałtownego wzrostu poziomu glukozy we krwi. Te produkty nie powinny pojawiać się w diecie kobiety ciężarnej, niezależnie od tego, czy choruje na cukrzycę.
Pamiętaj, aby podstawą Twojej codziennej diety były pełnowartościowe i nieprzetworzone produkty spożywcze. Dostarczą one cennych składników odżywczych i witamin dla Ciebie i Twojego dziecka.
Jeśli mimo zmian w jadłospisie, nadal masz zbyt wysoki poziom glukozy we krwi, być może lekarz zaleci Ci przyjmowanie insuliny.
